O świętowaniu Dnia Pańskiego

Żyjemy dziś w bardzo ciekawych czasach. W czasach, kiedy do końca nie potrafimy być przekonani o bielości bieli czy o czarności czerni. Wszystkiemu winna najczęściej jest:

• Sytuacja społeczna, jak tłumaczymy. Powoduje nami, iż musimy pracować czy uczyć się w niedzielę. Zatem poprzez te fakty nie możemy uczestniczyć we mszy świętej niedzielnej. Nie możemy iść do Boga do Jego domu, by oddać mu należna chwałę, by nade wszystko – nie wzmocnić się sakramentami świętymi, podtrzymującymi nas w pielgrzymce przez doczesność. Uważamy, że tak właściwie, to Pan Bóg nie zając – nie ucieknie.

Oczywiście, nie można popadać w idealizm. Są sprawy, które rzeczywiście wymagają szczególnego zaangażowania człowieka. Zatem istotnie, może on się czuć usprawiedliwiony i nie poczytywać sobie za grzech, nie uczestniczenia w Ofierze Mszy Świętej Niedzielnej. Sam Pan naucza, „iż człowiek jest panem szabatu”. Jednak osobiście uważam, iż te usprawiedliwienia należy rozpatrywać w aspekcie Jezusowej nauki o godności małżeństwa i rozwodach – Ku zatwardziałości serc naszych.

Niech w tym miejscu wypowie się Święty Augustyn: „Jeśli na pierwszym miejscu będzie Bóg, to wówczas wszystko inne będzie na miejscu właściwym”.

*KK 41. W rozmaitych rodzajach życia i powinnościach jedną świętość uprawiają wszyscy, którymi kieruje Duch Boży, a posłuszni głosowi Ojca i czcząc Boga Ojca w duchu i w prawdzie, podążają za Chrystusem ubogim, pokornym i dźwigającym krzyż, aby zasłużyć na uczestnictwo w Jego chwale. Każdy stosownie do własnych darów i zadań winien bez ociągania kroczyć drogą wiary żywej, która wzbudza nadzieję i działa przez miłość.

I jeszcze jeden cytat:

*KO 5. Bogu objawiającemu należy okazać „posłuszeństwo wiary” (por. Rz 16,26, por. Rz 1,5, 2 Kor 10,5-6), przez które człowiek z wolnej woli cały powierza się Bogu, okazując „pełną uległość rozumu i woli wobec Boga objawiającego” i dobrowolnie uznając objawienie przez Niego dane. By móc okazać taką wiarę, trzeba mieć łaskę Bożą uprzedzającą i wspomagającą oraz pomoce wewnętrzne Ducha Świętego, który by poruszał serca i do Boga zwracał, otwierał oczy rozumu i udzielał „wszystkim słodyczy w uznawaniu i dawaniu wiary prawdzie”. Aby zaś coraz głębsze było zrozumienie objawienia tenże Duch święty darami swymi wiarę stale udoskonala.

Ale wróćmy do Niedzielnego Świętowania Dnia Pańskiego.

1. Synod w Elwirze (Hiszpania) obradujący w latach 300-303, w kanonie 21 obrad, zapisuje, co następuje: „Jeśli ktoś w mieście przez 3 niedziele nie przyjdzie do kościoła, niech na pewien czas zostanie poza społecznością wiernych, aby było wiadomo, że został ukarany.

2. Synod z Agde (Galia, obecna Francja) w 506 roku naucza: „W niedzielę wierni powinni brać udział w całej Mszy Świętej, nie odważając się wyjść z kościoła przed błogosławieństwem kapłana.

Mogłoby się wydawać, że niedziela jako Dzień Pański, powinien być czymś oczywistym dla chrześcijan. Przecież często słyszymy odwołanie do Zmartwychwstania Chrystusa, że uczestniczymy w Pamiątce tego wydarzenia. Jednak okazuje się, że wcale z tą oczywistością tak łatwo nie było.

Popatrzmy na historię, spróbujmy wyciągać przy okazji wnioski. Ja komentować niczego w tym miejscu nie będę. Pozwolę wypowiadać się Tradycji chrześcijańskiej, Papieżom i magisterium Kościoła.

• Od początku chrześcijaństwa świętowano niedzielę jako dzień Pański. Wierni schodzili się na łamanie chleba. Pisze o tym nie tylko Jan Apostoł m.in. w Apokalipsie, ale też czytamy dużo na ten temat w Didache – Nauce 12 Apostołów, w Listach Św. Ignacego do Magnezjan. Czytamy również o tym w apokryficznej ewangelii wg św. Piotra, u św. Justyna. Ten ostatni mówi o „dniu słońca” – korzystając ze słownictwa rzymskiego, podobnie jak i Tertulian. Orygenes zaś wspomina o „chrześcijańskim szabacie”. To w pewnym stopniu przyczyniło się do problemów, jakie zaistniały w związku z poganami, którzy przyjęli wiarę chrześcijańską. Stąd świętowanie szabatu przeszło w zapomnienie. Z drugiej jednak strony, prawo rzymskie nie przewidywało wówczas żadnego dnia w tygodniu na wypoczynek.

• Cesarz Konstantyn edyktem z 3 marca 321 roku obwieszcza tzw „Czcigodny Dzień Słońca”. Synowie cesarscy ponowili naukę ojca ograniczając zabawy i rozrywki mające miejsce w „dniu pańskim”. Kościół na ten temat oficjalnie wypowiedział się na synodzie w Orleanie, w Galii w 538 roku, nakazując zaniechanie ciężkich prac w niedzielę. Późniejsze synody lokalne uważają to za zwyczaj uświęcony przez niepamiętną tradycję.

• W 603 roku, św. papież Grzegorz Wielki w liście do obywateli, naucza, iż: „W niedziele należy powstrzymywać się od prac ziemskich i poświęcić czas na prywatna i publiczną modlitwę. Między innymi z tego powodu, by naprawić zaniedbania popełnione przez 6 dni, by modlitwą je wynagrodzić.

Krótko: od 4 wieku zwyczaj uczęszczania na niedzielna Eucharystię był powszechny.

Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 roku podaje:

Kan. 1246 – § 1. Niedziela, w czasie, której jest czczona tajemnica paschalna, na podstawie tradycji apostolskiej winna być obchodzona w całym Kościele jako najdawniejszy dzień świąteczny nakazany. Ponadto należy obchodzić dni Narodzenia Pana naszego Jezusa Chrystusa, Objawienia Pańskiego, Wniebowstąpienia oraz Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa, Świętej Bożej Rodzicielki Maryi, Jej Niepokalanego Poczęcia i Wniebowzięcia, Świętego Józefa, Świętych Apostołów Piotra i Pawła, wreszcie Wszystkich Świętych.

Kan. 1247 – W niedzielę oraz w inne dni świąteczne nakazane, wierni są zobowiązani uczestniczyć we Mszy świętej oraz powstrzymać się od wykonywania tych prac i zajęć, które utrudniają oddawanie Bogu czci, przeżywanie radości właściwej dniowi Pańskiemu oraz korzystanie z należnego odpoczynku duchowego i fizycznego.

Kan. 1248 – § 1. Nakazowi uczestniczenia we Mszy świętej czyni zadość ten, kto bierze w niej udział, gdziekolwiek jest odprawiana w obrządku katolickim, bądź w sam dzień świąteczny, bądź też wieczorem dnia poprzedzającego.

§ 2. Jeżeli z braku świętego szafarza albo z innej poważnej przyczyny nie można uczestniczyć w Eucharystii, bardzo zaleca się, ażeby wierni brali udział w liturgii Słowa, gdy jest ona odprawiana w kościele parafialnym lub innym świętym miejscu, według przepisów wydanych przez biskupa diecezjalnego, albo poświęcali odpowiedni czas na modlitwę indywidualną w rodzinie lub w grupach rodzin.

Dyscyplina Kościoła odnośnie powyższego tematu ciągle pozostaje taka sama. Dzień święty należy święcić. Należy czynić to w taki sposób, aby zadośćuczynić Panu Bogu za jego łaski, dobro i miłość, jakimi mnie obdarzał przez cały tydzień. Upraszczając oczywiście.

Obowiązek, jaki nakłada na mnie, katolika, Kościół – nie ma być brzemieniem, przymusem, udręczeniem. Ma być dla mnie obroną przed złem, jakie może mi się zakraść do życia. Poprzez Słowo Boże (które Mógłbym – ale nie czynie tego pewnie – czytać i rozważać w domu), przez wspólna modlitwę wspólnoty parafialnej, kościelnej, a nade wszystko – przez Eucharystie, której w domu sobie sam nie odprawię. Pan zaś w tej kwestii jest jednoznaczny:

„Kto spożywa moje Ciało i Krew moją pije, trwa we Mnie, a Ja w nim.” (J 6,56); Wytrwajcie we Mnie, a Ja /będę trwał/ w was. Podobnie jak latorośl nie może przynosić owocu sama z siebie – o ile nie trwa w winnym krzewie – tak samo i wy, jeżeli we Mnie trwać nie będziecie. (J 15,4-5)

*PS: mimo, iż mam za sobą 6 lat formacji seminaryjnej oraz 7 lat pracy duszpasterskiej (i tym samym samokształcenia), nie potrafię zrozumieć tego, co jakiś czas temu przekazał mi mejlem ktoś z kancelarii ks. Remigiusza Sobańskiego. Chodzi o taką sprawę: wg prawników od ks. Sobańskiego, czyni zadość obowiązkowi uczestniczenia we mszy świętej ten, kto poszedł na mszę „wigilijną” niedzieli w sobotę. Niby na pozór nic w tym zdrożnego, ponieważ i wigilie są praktykowane w Kościele jako wydłużenie świętowania, jak również są przypadki, kiedy faktycznie, fizyczną niemożnością dla kogoś jest być na Mszy w niedzielę (prace tak zwane służebne mogą to skutecznie uniemożliwić). Jednak w swojej wypowiedzi, wspomniani prawnicy przekazali mi, iż nie jest niczym złym, ni nagannym, jeśli ktoś uda się w sobotę na mszę wigilii niedzieli, będąc powodowanym czystym lenistwem w niedzielę. Jeżeli intencja nosi znamiona niegodziwości, to cały czyn jest niegodziwy. Rodzi się w moim przekonaniu, w ten sposób, identyczna, jak za czasów faryzejskich, kazuistyka pozbawiająca Prawo Ducha.

Jednak to tylko takie moje luźne refleksje, ponieważ zbyt krótko na tym świecie żyję i pewnie nie jeden jeszcze raz ludzie Kościoła mnie zadziwią, pozostawiając z pytajnikami w oczach…